تحلیل گفتمان انتقادی «وظایف مرید» از دیدگاه قشیری براساس رویکرد فرکلاف

Authors

  • حسین رضویان گروه زبانشناسی همگانی دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
  • حسین کیا گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان، سمنان، ایران
  • فاطمه منتظری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
  • محمد رضایی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان، سمنان
Abstract:

تحلیل گفتمان انتقادی روشی برای تحلیل متن است و جامع‌ترین الگو را در این زمینه، نورمن فرکلاف (1989) ارائه کرده است که در سه سطحِ توصیف، تفسیر و تبیین، رابطۀ متن را با بافت موقعیتی آن آشکار می‌سازد. با گسترش شیوه‌های جدید در تحلیل متون، بررسی متون کهن از این افق‌های تازه ضروری می‌نماید. هرچند متون عرفانی بیشتر با انگیزه‌های درونی و به دور از مبارزه با سیاست و اجتماع نگاشته می‌شدند؛ اما از تاثیر اجتماع و دوران خود مصون نبوده‌اند و گفتمان‌های مسلط بر آن‌ها، متاثر از شرایط دوران آن‌هاست. قرن پنجم یکی از دوره‌های مهم در تصوف است و رسالۀ قشیریه یکی از متون برجسته‌ایست که در همین دوران به‌وسیلۀ ابوالقاسم قشیری در پیِ ایجاد انحراف در تصوف، برای تبیین اصول و عقاید صوفیه نگاشته شده است. در این پژوهش باب آخر از این اثر را که دربرگیرندۀ سفارش به مریدان است؛ بر اساس نظریۀ فرکلاف تحلیل نموده‌ایم. نتایج بررسی نشان می‌دهد که ایدئولوژی قشیری در شیوۀ استفاده از عبارات و کلمات آشکار می‌شود. گفتمان‌های مسلط بر این باب شامل تعظیم صوفیه، تسلیم مرید در برابر پیر و زهد هستند که علاوه بر بازنمایی اوضاع اجتماعی و فرهنگی و سیاسی، به بازتولید شرایط جدید و بهبود وضع موجود نیز کمک نموده‌اند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف براساس داستان سلیمان

بخشی از سوره‌ی نمل به روایت حکومت و قلمرو وسیع حضرت سلیمان می‌پردازد. که جن، انس، پرندگان و باد، همه تحت فرمان وی درآمدند. با توجه به اهمیت نظریات نوین در فهم متون به روش توصیفی–تحلیلی انجام می‌گیرد. تحلیل گفتمان با رویکرد‌ها ،شاخه‌ها و نظرات متعدد و گوناگون می کوشد، روابط متقابل زبان و جامعه را گره‌گشایی کند؛ به بیانی دقیق‌تر تحلیل گفتمان با تکیه بر اَشکال زبانی و نشانه‌ها، در ورای خود نوعی مفه...

full text

بررسی آیات «تحدّی» براساس نظریة تحلیل گفتمان انتقادی « نورمن فرکلاف»

تحلیل گفتمان انتقادی«نورمن فرکلاف» یکی از نظریات مهم در حوزۀ گفتمان­کاوی است که ضمن بیان رابطۀ میان ملاک­های درونی و بیرونی متن و با تکیه بر اشکال زبانی و نشانه­ها، درتلاش است قدرت مسلّط جامعه­ و فضایی را که اثر ادبی در آن شکل گرفته از طریق سه محورِ «توصیف»، «تبیین» و «تفسیر» مورد واکاوی قرار داده و نوعی مفهوم ایدئولوژیک را در ورای متن، بازخوانی ­کند؛ لذا با عنایت به اهمیت آیات تحدّی در مبحث إعجاز...

full text

بررسی دیدگاه های امام خمینی(س) در خصوص دانشگاه از منظر تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف

 امام خمینی بنیان‌گذار انقلاب اسلامی و از رهبران تأثیرگذار در کل تاریخ بشریت و به‌ویژه جهان اسلام است. با توجه به ماهیت فرهنگی و ایدئولوژیک انقلاب اسلامی و نیز جایگاه دانشگاه در شکل‌گیری این فرهنگ امام خمینی همواره دیدگاه ویژه‌ای به دانشگاه و دانشگاهیان داشته و مطالب فراوانی در این‌باره فرموده‌اند. هدف پژوهش حاضر بررسی کلام امام از دیدگاه تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف است. روش تحقیق کیف...

full text

تحلیل واژگان مرتبط با اجتماعیات در خمسة نظامی با رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف

در گفتمان‌شناسی، دسته‌ای از واژگان را نشان‌دار می‌نامند که معانی فراتری از سطح قاموسی‌ دارند. دقت در گزینش چنین واژه‌هایی در شعر، راهی است به سوی واقعیاتی که در بستر تاریخ جریان داشته‌اند. مسئله در شعر نظامی، این مسئله گاه به طرزی ناپیدا در بطن واژه‌های نشان‌داری است که شاعر برگزیده‌است. در این جستار، به گونة توصیفی ـ تحلیلی و با مطالعة منابع مرتبط با تاریخ عصر نظامی، وقایع مؤثر بر ذهن هنرمند ر...

full text

تحلیل زبان شناختی گفتمان های رقیب در پرونده بورسیه های تحصیلی: رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف

در پژوهش حاضر که با هدف ارتقای دانش انتقادی خوانندگان انجام می پذیرد برآنیم تا نگاه ایدئولوژیک گفتمان-های رقیب را با بکارگیری نظریه تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف در متون رسانه ای رمزگشایی کرده و معانی بیش از صورت زبانی را با توصیف و تبیین ساخت های زبانی آشکار نماییم. بدین منظور، متونی را با محوریت موضوع اعطای بورسیه های تحصیلی توسط دولت دهم برمی گزینیم. داده های پژوهش حاضر از رسانه مطبوعاتی دو گف...

full text

تحلیل گفتمان انتقادی داستان حضرت موسی (ع) در قرآن کریم (براساس الگوی نورمن فرکلاف)

گفتمان انتقادی، نوعی روند تکوینی تحلیل گفتمان به‌شمار می‌رود که در آن با عبور از توصیف صِرف داده­‌های زبانی، بر فرایندهای مؤثّر در شکل‌­گیری گفتمان توجّه می‌شود. در همین راستا، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی و بر اساس الگوی تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف، تلاش کرده به گفتمان­‌کاوی انتقادی داستان حضرت موسی (ع) در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بپردازد و ضمن بررسی جنبه­‌های ادبی و بلاغی داستان...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 21  issue 44

pages  129- 150

publication date 2019-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023